„Czym byłaby Dania bez Grenlandii?” – Múte B. Egede, premier Grenlandii
Wiesz, że mamy luty w Danii, gdy połowa kraju kaszle przez epidemię grypy, a druga połowa debatuje na temat wolności słowa. A gdzieś pomiędzy tym wszystkim Grenlandia trafia na pierwsze strony gazet. Znowu.
Tym razem chodzi o pieniądze, minerały i mnóstwo żalu. Nowy dokument DR „Białe Złoto Grenlandii” dolał oliwy do starego ognia: czy Dania czerpała zyski z Grenlandii, dając w zamian niewiele? Film ujawnia, jak duńskie firmy przez ponad 130 lat wydobywały i sprzedawały kryolit (rzadki minerał wykorzystywany w produkcji aluminium), zarabiając szacunkowo 400 miliardów DKK w dzisiejszej wartości.
Dokument wywołał reakcję lidera Grenlandii, Múte B. Egede, który określił roczne dotacje Danii „planem spłaty długu”.
Duńscy ekonomiści i byli szefowie przemysłu szybko przystąpili do obrony. Twierdzą, że liczba 400 miliardów jest myląca- to całkowite przychody, a nie zysk. Po uwzględnieniu kosztów wydobycia, transportu i rafinacji, rzeczywisty zysk mógł wynieść około 15 miliardów. Ale w tym momencie, czy to naprawdę ma znaczenie? Bo nie chodzi tu tylko o jeden minerał, lecz o długą historię wypływu grenlandzkich zasobów i koncentracji bogactwa gdzie indziej.
I tutaj sprawy stają się niewygodne. Grenlandia nigdy nie miała wpływu na to, jak wydobywano kryolit ani na to, gdzie trafiały zyski. Pracownicy byli Duńczykami, podatki płacono w Danii, a wzrost gospodarczy napędzany przez kryolit w dużej mierze omijał Grenlandię. Brzmi znajomo? To ta sama historia, którą opowiadają byłe kolonie na całym świecie.
Tymczasem krajobraz polityczny Grenlandii się zmienia. Kuno Fencker odszedł z Siumut i przeszedł prosto do Naleraq, partii, która domaga się natychmiastowych negocjacji w sprawie niepodległości. Naleraq promuje także kontrowersyjny pomysł: tylko Inuici powinni mieć prawo głosu w referendum niepodległościowym. Krytycy ostrzegają, że może to pogłębić podziały i odstraszyć ludzi.
Dania może nie mieć wpływu na to, kto głosuje, ale inni bacznie to obserwują. Senat USA właśnie przeprowadził przesłuchanie na temat strategicznego znaczenia Grenlandii, omawiając minerały, bezpieczeństwo Arktyki i (przy okazji) snując pomysły o bliższych więziach z Waszyngtonem.
Co będzie dalej? Można się spodziewać, że duńscy politycy będą umniejszać zyski z kryolitu, podczas gdy liderzy Grenlandii będą nasilać wezwania do niepodległości. Bo na koniec dnia, debata nie dotyczy tylko tego, kto zyskał na przeszłości. Chodzi o to, kto będzie decydował o przyszłości Grenlandii.
„Måke Califørnia Great Ægain,” kampania internetowa mająca na celu przyłączenie Kalifornii do Danii.
Obrazy tygodnia
Chcesz zobaczyć, jak wydobycie kryolitu ukształtowało historię Grenlandii? DR przygotowało fascynującą oś czasu z archiwalnymi zdjęciami, mapami i kluczowymi momentami z branży, która napędzała duńską produkcję aluminium przez ponad sto lat.
