🪙 Mężczyzna z wykrywaczem metalu mógł właśnie odmienić historię Danii. Podczas przeszukiwania pola na wyspie Tåsinge (na południe od Fionii) Jan Hjort odkrył niewielką brązową pieczęć (patrycę), która może łączyć Danię bezpośrednio z jednym z najbardziej ikonicznych królewskich skarbów Wielkiej Brytanii – hełmem z Sutton Hoo. Eksperci uważają teraz, że ten duński wyrób może dowodzić, iż Dania w VII wieku odgrywała znacznie większą rolę w europejskich strukturach władzy, niż dotychczas sądzono. Duńskie Muzeum Narodowe określa go jako „brakujące ogniwo” – a od 1 kwietnia będzie można zobaczyć go w Kopenhadze.
🎓 Dania odnosi duży sukces w europejskich badaniach. Łącznie 92 duńskich naukowców otrzymało stypendia podoktorskie w ramach programu Horizon Europe. Oznacza to, że do Danii trafi ponad 171 milionów DKK – wzrost w porównaniu do 102 milionów DKK w zeszłym roku. Stypendia są częścią programu działań Marie Skłodowskiej-Curie, promującego mobilność badaczy i międzynarodowe kariery. Przy 20-procentowym wskaźniku sukcesu (znacznie powyżej średniej UE), Dania zajmuje trzecie miejsce w Europie.
📚 Dwie duńskie książki walczą o Literacką Nagrodę Rady Nordyckiej 2024, która honoruje najlepszą fikcję z krajów nordyckich. Duńskimi nominacjami są Dødebogsblade, powieść-dziennik autorstwa Madame Nielsen, oraz Insula, książka Thomasa Boberga. Oba dzieła badają złożoność ludzkiego istnienia w zmieniającym się świecie. Zwycięzca zostanie ogłoszony 21 października, a nagroda wynosi 300 000 DKK i jedno z najważniejszych wyróżnień literackich w regionie.
📚 Duńska literatura dziecięca ma dwie nowe gwiazdy. Carsten René Nielsen zdobył Nagrodę Ministerstwa Kultury dla autora za Knoglebowling, zbiór 15 nietypowych, poetyckich opowiadań o dzieciach i ich codziennych dziwactwach. Charlotte Pardi otrzymała Nagrodę Ilustratorską za Op Ned Glad Ked, interaktywną książkę o emocjach, przedstawioną za pomocą uroczych ilustracji.
👗 Europejczycy kupują więcej ubrań niż kiedykolwiek wcześniej – średnio 19 kg na osobę rocznie, wynika z raportu Europejskiej Agencji Środowiska. Większość tych ubrań jest szybko wyrzucana i trafia do spalenia lub jest wysyłana do Azji i Afryki. Trend ten napędzają szybka moda – oparta na częstej wymianie taniej odzieży – zakupy online oraz media społecznościowe. Tylko w Danii w zeszłym roku spalono 677 ton niesprzedanej odzieży. Eksperci podkreślają, że nie istnieją w pełni ‘zrównoważone materiały’ – liczą się przede wszystkim świadome nawyki konsumenckie.
📱 „Zrób to, bo tak powiedziałem” już nie działa – zwłaszcza w kwestii czasu spędzanego przed ekranem. Nowe badania pokazują, że dzieci częściej przestrzegają zasad dotyczących technologii, jeśli ich rodzice robią to samo. Obecnie tylko 29% rodzin ustala wspólne reguły ekranowe dla dzieci i dorosłych, mimo że prawie połowa dzieci uważa, że ich rodzice spędzają za dużo czasu na telefonach. Eksperci sugerują, by wprowadzać limity dla wszystkich i tworzyć strefy bez telefonów – bycie wzorem do naśladowania działa lepiej niż samo wydawanie poleceń.
„Widzimy pozytywne zmiany każdego dnia w sposobie, w jaki nasi uczniowie się uczą i komunikują” – jak usunięcie telefonów odmieniło kulturę w jednej z duńskich szkół.
😬 Białe saszetki nikotynowe – te małe, bezdymne alternatywy dla tytoniu – budzą poważne kontrowersje w Szwecji i Danii. Nowe szwedzkie badania łączą je z uszkodzeniem dziąseł i podrażnieniem tkanek jamy ustnej – być może nawet większym niż w przypadku tradycyjnego snusu. Problem? Saszetki te zawierają syntetyczną nikotynę w wysokich dawkach i brakuje im skutecznych regulacji. W Danii ich popularność wśród nastolatków gwałtownie rośnie – obecnie używa ich 17% młodych dorosłych. Od lipca 2025 r. Dania zakazuje sprzedaży i posiadania nielegalnych saszetek nikotynowych.
🦆 Po zeszłorocznej inwazji ślimaków w Gartnergården koło Aarhus, rolnicy znaleźli nietypowy sposób walki z plagą – kaczki. Ich nowy mobilny kurnik, „Snegleguffer”, pozwala na przenoszenie kaczek w miejsca, gdzie plaga jest najgorsza. To nie żart – te inwazyjne ślimaki złożyły setki jaj i zniszczyły ogrody w całej Danii w 2024 roku. Choć sezon ślimakowy znów się zaczyna, kaczki okazują się skuteczniejsze niż noże, fusy z kawy czy biofilmy. Jest jednak pewne ryzyko – jak zauważa jeden z rolników: „Kaczki uwielbiają ślimaki, ale lisy uwielbiają kaczki.”
🪖 Na Bornholmie lokalna Gwardia Narodowa powołuje rezerwistów – nie tylko do przygotowywania kanapek, ale i do obrony wyspy. W obliczu rosnącego zagrożenia ze strony Rosji w regionie bałtyckim, Dania wzmacnia swoje działania obronne na swojej najbardziej wysuniętej na wschód wyspie. Ochotnicy tacy jak Winnie, którzy zazwyczaj ćwiczą na strzelnicy, teraz pomagają tam, gdzie brakuje rąk do pracy. Do służby wracają również byli rezerwiści – wśród nich Dennis, który po dziesięciu latach ponownie dołączył do Gwardii, by pomóc chronić swoją wyspę.
